Τι είναι η «Υπνική άπνοια» ή «Άπνοια Ύπνου»;
Η υπνική άπνοια ή άπνοια ύπνου είναι μια εξαιρετικά συχνή διαταραχή του ύπνου που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Μόνο στην Αμερική υπολογίζεται ότι πάσχουν 22 εκατομμύρια άνθρωποι από υπνική άπνοια. Ορισμός: υπνική άπνοια θεωρείται κάθε διακοπή της αναπνοής, σε κοιμώμενο άτομο, διάρκειας 10 δευτερολέπτων και άνω.
Αξίζει να σημειωθεί, πως ο όρος «υπνική άπνοια» διαφέρει από το «Σύνδρομο υπνικής άπνοιας». Η διαφορά τους έγκειται στο γεγονός ότι το «σύνδρομο υπνικής άπνοιας» προυποθέτει την ύπαρξη συμπτωμάτων, όπως για παράδειγμα υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ποιοι είναι οι τύποι απνοιών;
Οι άπνοιες στον ύπνο διακρίνονται σε:
- αποφρακτικές, στις οποίες η προσπάθεια εισπνοής αυξάνεται όσο διαρκεί η άπνοια
- κεντρικές, στις οποίες δεν υπάρχει εισπνευστική προσπάθεια
- μεικτές που είναι συνδυασμός κεντρικής κι αποφρακτικής άπνοιας
Οι κεντρικές άπνοιες είναι σπάνιες και συχνά οφείλονται σε εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή ανεπάρκεια. Οι αποφρακτικές άπνοιες στον ύπνο είναι αυτές που εμφανίζονται συχνότερα. Ενίοτε στο ίδιο άτομο συνυπάρχουν κεντρικές και αποφρακτικές άπνοιες ή μια άπνοια που αρχίζει ως κεντρική και συνεχίζεται σαν αποφρακτική (μεικτή άπνοια).
Πόσο συχνή είναι η υπνική άπνοια;
Η υπνική άπνοια ή άπνοια στον ύπνο είναι αρκετά συχνή και αυξάνεται με την ηλικία. Υπολογίζεται ότι στις ηλικίες μεταξύ 30 και 60 ετών εμφανίζεται στο 10-24% των ανδρών και στο 6-9% των γυναικών. Από αυτούς, ποσοστό 2-4% παρουσιάζουν και υπνηλία την ημέρα, επομένως μπορούμε να πούμε ότι πάσχουν από το σύνδρομο υπνικής άπνοιας. Το σύνδρομο υπνικής άπνοιας είναι συχνότερο στους άνδρες από ότι στις γυναίκες.
Ποια είναι τα επίπεδα βαρύτητας της υπνικής άπνοιας;
- Όταν ένα άτομο εμφανίζει μέχρι 5 αποφρακτικές άπνοιες την ώρα θεωρείται φυσιολογικό.
- Όταν εμφανίζει από 5 έως 15 άπνοιες ανά ώρα ύπνου, υπάρχει ηπίου βαθμού αποφρακτική υπνική άπνοια.
- Σε περίπτωση που οι άπνοιες είναι από 15 έως 30 ανά ώρα ύπνου, τότε υπάρχει μετρίου βαθμού αποφρακτική υπνική άπνοια.
- Όταν, οι άπνοιες είναι από 30 και πάνω τότε έχουμε σοβαρού βαθμού αποφρακτική υπνική άπνοια.
Ποιος είναι ο μηχανισμός δημιουργίας της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου?
Η αποφρακτική άπνοια στον ύπνο χαρακτηρίζεται από επανειλημμένα επεισόδια διακοπής της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου, που προκαλούνται από απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού.
Ο ύπνος προδιαθέτει σε στένωση και σε ορισμένα άτομα σε πλήρη απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού λόγω μείωσης του μυϊκού τόνου των διατεινόντων μυών, του φάρυγγα. Έχει παρατηρηθεί επίσης, πως τα άτομα που ροχαλίζουν και κάνουν άπνοιες, έχουν, ανατομικά, στενότερο φάρυγγα, ακόμα και όταν είναι ξύπνια.
Ακόμα, η ενδοτικότητα του φάρυγγα τους είναι μεγαλύτερη του φυσιολογικού, δηλαδή ο φάρυγγας τους είναι πιο χαλαρός, γεγονός που προδιαθέτει στην απόφραξη. Η στένωση του αεραγωγού προκαλεί ροχαλητό που προηγείται συνήθως πολλά χρόνια πριν από την πλήρη απόφραξη που συμβαίνει στην άπνοια. Κατά τη διάρκεια της άπνοιας, υπάρχει σιγή λόγω της διακοπής της ροής του αέρα. Οι αναπνευστικές κινήσεις όμως συνεχίζονται και αυξάνονται μέχρις ότου μια ‘‘αφύπνιση’’ αποκαταστήσει το μυϊκό τόνο και τη βατότητα του αεραγωγού. Τότε, ξανακούγεται έντονο το ροχαλητό, που πριν είχε σταματήσει για πάνω από 10 δευτερόλεπτα, όσο δηλαδή διήρκεσε η άπνοια.
Η αφύπνιση προκαλείται λόγω του χαμηλού οξυγόνου στο αίμα, αφού ο αέρας, πλούσιος σε οξυγόνο, δεν φτάνει στους πνεύμονες, λόγω της άπνοιας. Μετά από μερικές βαθιές ανάσες, αποκαθίσταται η οξυγόνωση και η άπνοια μπορεί να επαναληφθεί και πάλι, συχνά εκατοντάδες φορές κάθε νύχτα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας;
Τα συμπτώματα της άπνοιας ύπνου συνήθως αγνοούνται από τους ασθενείς με αποτέλεσμα να καθυστερεί η διάγνωση της πάθησης. Οι πάσχοντες συχνά δεν θυμούνται τις πολλές αφυπνίσεις τους κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Δυνατό ροχαλητό
- Ξύπνημα από τον ύπνο με αίσθημα πνιγμού
- Διακοπές στην αναπνοή όπως τις παρατηρεί ο/η σύντροφος
- Συχνουρία κατά τη διάρκεια της νύχτας
- Υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Αίσθημα κόπωσης το πρωί και κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Νυκτερινές εφιδρώσεις
- Πρωϊνοί πονοκέφαλοι
- Αίσθημα καρηβαρίας το πρωί
- Διαταραχές μνήμης
- Διαταραχές συγκέντρωσης και προσοχής
- Ευερεθιστότητα
- Καταθλιπτικές αντιδράσεις
- Ξηροστομία στο πρωϊνό ξύπνημα
- Διαταραχές στη σεξουαλική λειτουργία
- Αίσθημα παλινδρόμησης τροφών από το στομάχι το βράδυ κατά τη διάρκεια του ύπνου ή το πρωί με το ξύπνημα
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της υπνικής άπνοιας?
Οι επιπτώσεις της υπνικής άπνοιας όταν μένει αθεράπευτη είναι:
- καρδιακές παθήσεις (καρδιακή προσβολή, καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιακές αρρυθμίες)
- εγκεφαλικό επεισόδιο
- διαβήτης
- υψηλή αρτηριακή πίεση (ιδίως διαστολική)
- γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση.
Ακόμα η υπνική άπνοια έχει συσχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου. Επίσης, επειδή οι πάσχοντες από υπνική άπνοια έχουν υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, η υπνική άπνοια θεωρείται σημαντική αιτία τροχαίων κι εργατικών ατυχημάτων.
Επιπλέον, οι αποφρακτικές άπνοιες στον ύπνο πιστεύεται ότι συμμετέχουν στη δημιουργία της πνευμονικής υπέρτασης, δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας και πολυερυθραιμίας. Βέβαια, οι συγκεκριμένες παθήσεις παρατηρούνται κατά κανόνα σε άτομα που παρουσιάζουν υποξαιμία και κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης.
Κατά τη διάρκεια μιας άπνοιας αναπτύσσονται τεράστιες αρνητικές εισπνευστικές πιέσεις. Οι αρνητικές αυτές ενδοθωρακικές πιέσεις, επιβαρύνουν το έργο της αριστερής κοιλίας, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό σε ασθενείς με αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια. Τόσο οι άμεσες όσο και οι μακροπρόθεσμες επιπλοκές βελτιώνονται με αποτελεσματική θεραπεία.
Ποιες είναι οι αιτίες της υπνικής άπνοιας;
Όταν ένα άτομο κάνει άπνοιες, εμφανίζει επαναλαμβανόμενα επεισόδια στα οποία ο αεραγωγός του στενεύει (ροχαλητό) ή κλείνει εντελώς (άπνοια) με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η αναπνοή. Ο λόγος για τον οποίο εμφανίζεται το ροχαλητό κι οι άπνοιες είναι διαφορετικός σε κάθε άτομο. Κι αυτό γιατί τα σημεία του αεραγωγού που στενεύουν ή φράσσουν διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Τα σημεία που θα μπορούσε να αποφράσσεται ο αεραγωγός είναι τα εξής:
- Η μύτη
- Η μαλακή υπερώα
- Οι αμυγδαλές
- Η ρίζα της γλώσσας
- Η επιγλωττίδα
Σε κάθε ένα από τα παραπάνω σημεία, η απόφραξη μπορεί να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Επομένως, επιβάλλεται μια εξατομικευμένη προσέγγιση για κάθε ασθενή.
Ποιοι είναι οι μέθοδοι θεραπείας της υπνικής άπνοιας;
Οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με υπνική άπνοια θα δοκιμάσουν την μάσκα CPAP (Continuous Positive Airway Pressure). Πολλοί από αυτούς, ιδίως μικρότερης ηλικίας ασθενείς, δεν μπορούν να την ανεχθούν με αποτέλεσμα η συμμόρφωση στη χρήση της, να είναι μικρή.
Σαν εναλλακτικές θεραπείες υπάρχουν:
- τα στοματικά προθέματα
- η θεραπεία θέσης
- η απώλεια κιλών
- οι χειρουργικές επεμβάσεις στον αεραγωγό
- η θεραπεία με τη βηματοδότηση του υπογλωσσίου νεύρου Inspire.
O Δρ. Ιωάννης Κουτσουρελάκης προσφέρει όλες τις παραπάνω μεθόδους θεραπείας, με εγγυημένα, άριστα αποτελέσματα. Είναι ο πρώτος ωτορινολαρυγγολόγος στην Ελλάδα που εφάρμοσε τη θεραπεία Inspire με τη διέγερση του υπογλωσσίου νεύρου για την αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας.
Ποιες χειρουργικές επεμβάσεις αντιμετωπίζουν την υπνική άπνοια;
Υπάρχουν διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις για τη θεραπεία των διαφορετικών τύπων απόφραξης του αεραγωγού που προκαλούν ροχαλητό και άπνοιες. Είναι κρίσιμο για κάθε ασθενή που υποβάλλεται σε χειρουργική επέμβαση να έχει προ εγχειρητικά πλήρη διάγνωση και διερεύνηση του προβλήματος του.
Η κλινική έρευνα του Δρ. Ιωάννη Κουτσουρελάκη εστιάζει σε αυτό ακριβώς το σημείο. Καθορίζει, δηλαδή, προεγχειρητικά ποιοι ασθενείς έχουν καλές πιθανότητες να βελτιωθούν μετά το χειρουργείο και ποιοι ασθενείς πρέπει οπωσδήποτε να αποφύγουν οποιοδήποτε χειρουργείο. Σε κάθε περίπτωση όμως, πρέπει να σημειωθεί πως όλοι οι ασθενείς πρέπει να έχουν υποβληθεί πρώτα σε μελέτη ύπνου και μετά σε ενδοσκόπηση ύπνου.
Τι είναι η θεραπεία Inspire;
Για ασθενείς με μέτριου και σοβαρού βαθμού αποφρακτική άπνοια ύπνου που δεν μπορούν να ανεχθούν τη συσκευή CPAP, υπάρχει μια καινούργια εναλλακτική λύση, η θεραπεία Inspire. Η θεραπεία Inspire έχει εγκριθεί για κλινική χρήση από τον Αμερικάνικο Φορέα Τροφίμων και Φαρμάκων το 2014. Έκτοτε, έχουν θεραπευτεί με αυτήν την καινούργια μέθοδο χιλιάδες ασθενείς σε Αμερική και Ευρώπη. Τα αποτελέσματα της θεραπείας Inspire συνεχίζουν στην μακροχρόνια παρακολούθηση των ασθενών να είναι πολύ καλά, δηλαδή η βελτίωση που εμφανίζουν οι ασθενείς διατηρείται στο πέρασμα του χρόνου. Ο Δρ. Κουτσουρελάκης μετά από πολυετή εκπαίδευση στην Ολλανδία και την Αμερική προσφέρει αυτήν την θεραπεία στην Ελλάδα. Η θεραπεία Inspire περιλαμβάνει την εμφύτευση μιας μικρής συσκευής που διεγείρει απαλά τους μυς του ανώτερου αεραγωγού κατά τη διάρκεια του ύπνου με αποτέλεσμα να διορθώνει τις αποφράξεις και να λύνει τις άπνοιες.
Ο Δρ. Κουτσουρελάκης είναι κάτοχος Διδακτορικού με θέμα διατριβής “Η ρινική απόφραξη και το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας”. Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τον Χειρουργό Ωτορινολαρυγγολόγο Δρ. Κουτσουρελάκη, εξειδικευμένο στην χειρουργική αντιμετώπιση ροχαλητού κι απνοιών για ένα ολοκληρωμένο και εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας.